I. THÔNG TIN CHUNG VỀ SÁNG KIẾN
1. Tên sáng kiến: “Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo 4 - 5 tuổi trong trường mầm non”.
2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Phát triển tình cảm kỹ năng xã hội
3. Tác giả
Họ và tên: Lâm Thị Nga
Ngày tháng năm sinh: 12/08/1993
Chức vụ, đơn vị công tác: Giáo viên trường mầm non Trung Lập
Điện thoại: DĐ: 0337616112
4. Đơn vị áp dụng sáng kiến:
Tên đơn vị: Trường mầm non Trung Lập
Địa chỉ: Thôn Áng Dương, xã Trung Lập, huyện Vĩnh Bảo, Hải Phòng
Điện thoại:
II. MÔ TẢ GIẢI PHÁP ĐÃ BIẾT
Như chúng ta đã biết, việc giáo dục trẻ ngay từ khi còn bé là vô cùng quan trọng vì trẻ mầm non (đặc biệt trẻ 4 tuổi) là lứa tuổi đang trong giai đoạn hình thành và phát triển nhân cách, trẻ còn non nớt về thể chất và tình cảm, trí tuệ. Trẻ phải học mọi thứ từ cuộc sống đa dạng, sinh động, nhiều chiều xung quanh để phát triển. Giai đoạn này, trẻ rất dễ tiếp thu những cái tốt cũng như những cái xấu từ bên ngoài. Nếu như chúng ta không biết cách uốn nắn và dạy dỗ trẻ đúng cách thì sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của trẻ.
Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ là giúp trẻ biết cách chăm sóc và bảo vệ bản thân mình, tạo sự tự tin cho trẻ giúp trẻ thích nghi được với môi trường xung quanh, không những thế còn giúp cho trẻ biết cách giao tiếp vẫn xử trong cuộc sống hằng ngày, sẽ biết cách phối hợp với các bạn chơi trong nhóm. Để giúp trẻ có kỹ năng sống không có nghĩa là phải dạy trẻ những gì cao siêu vượt trội, vượt quá tầm hiểu biết của trẻ, mà chúng ta giúp trẻ trải nghiệm những hoạt động hằng ngày của một xã hội thu nhỏ như: Làm việc, sinh hoạt, vận động, giao tiếp trong cuộc sống... để giúp trẻ có kinh nghiệm trong cuộc sống, biết được những điều nên làm và không nên làm. Vì vậy, giáo dục kỹ năng sống cho trẻ chính là sự chuẩn bị quan trọng nhất, giúp trẻ hình thành thói quen, cách sống tích cực, đặt nền móng vững chắc cho sự phát triển nhân cách toàn diện của trẻ. Năm học 2024-2025, được sự phân công của Ban giám hiệu nhà trường tôi phụ trách chủ nhiệm lớp 4 tuổi B2 (lớp mẫu giáo 4 - 5 tuổi). Để giáo dục kỹ năng sống cho trẻ, bản thân tôi đã áp dụng một số sáng kiến đang được triển khai tại một số trường mầm non như:
Giải pháp tôi đã được tham khảo
Sáng kiến: Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 4 -5 tuổi của tác giả Cù Thị Sen, giáo viên trường mầm non Trần Nguyên Hãn – Bắc Giang
Sáng kiến: Một số biện pháp giáo dục kĩ năng sống cho trẻ 4 - 5 tuổi trong trường mầm non của tác giả Tạ Ngọc Yến giáo viên trường mầm non Hoa Hồng - Hoàn Kiếm – Hà Nội.
a. Ưu điểm
Ở những sáng kiến này giáo viên đã có nhận thức được tầm quan trọng của việc giáo dục kĩ năng sống cho trẻ trong trường mầm non và bước đầu có những biện pháp rèn kĩ năng sống cho trẻ.
b. Nhược điểm
Một số biện pháp giáo dục kĩ năng sống cho trẻ 4 – 5 tuổi trong trường mầm non mà các giáo viên đã sử dụng chủ yếu chú trọng đến cho trẻ xem tranh truyện, tổ chức hội thi như: “Bé khỏe, bé ngoan” có giáo viên, cha mẹ và trẻ cùng tham gia thi hoặc tổ chức các hoạt động giáo dục truyền thống mà chưa hề chú trọng tới việc rèn kỹ năng sống cho trẻ trong một tiết học cụ thể nào đó, trẻ cũng không được thực hiện thường xuyên hay xuyên suốt trong tất cả các hoạt động trong ngày, theo một thời gian nhất định. Trẻ ít được thực hành trải nghiệm các tình huống có thẻ gây nguy hiểm, mất an toàn và cách xử lý những tình huống đó. Việc sử dụng và đưa công nghệ thông tin vào rèn kỹ năng sống cho trẻ cũng còn hạn chế.
Giáo viên chưa có kế hoạch rõ ràng về nội dung kỹ năng sống cơ bản cần giáo dục. Nếu có lại chưa biết vận dụng linh hoạt những kế hoạch định hướng đó để rèn luyện kỹ năng sống cho trẻ 4 - 5 tuổi.
Là một giáo viên trực tiếp chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục trẻ trong trường mầm non, tôi nhận thức được tầm quan trọng và cần thiết của việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ. Tôi luôn mong muốn 100% trẻ của lớp cũng như của trường mầm non nơi tôi đang công tác có những kĩ năng ban đầu về cuộc sống, có những kinh nghiệm sống, biết được những điều nên làm và không nên làm, giúp trẻ tự tin, chủ động và biết cách xử lý các tình huống trong cuộc sống, khơi gợi khả năng tư duy sáng tạo của trẻ, đặt nền tảng cho trẻ trở thành người có trách nhiệm và có cuộc sống hài hòa trong tương lai. Dựa trên những ưu điểm cũng như nhận ra những tồn tại cần khắc phục của những sáng kiến đang áp dụng, tôi đã tìm tòi, nghiên cứu: “Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo 4 - 5 tuổi trong trường mầm non” để áp dụng cho trẻ lớp tôi trong năm học 2024 - 2025 này.
III. NỘI DUNG GIẢI PHÁP ĐỀ NGHỊ CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN
III.1. Nội dung giải pháp đề nghị công nhận sáng kiến
Biện pháp 1: Xây dựng nội dung giáo dục kỹ năng sống cho trẻ
Ngay từ đầu năm học tôi thấy được tầm quan trọng của việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ, tôi đã phối hợp với giáo viên cùng lớp xây dựng nôi dung giáo dục kỹ năng sống cho trẻ như sau:
| Tháng | Nội dung kỹ năng sống | Bài tập thực hành |
| Tháng 9 | Kỹ năng tự phục vụ bản thân | Cách sử dụng thìa |
| Kỹ năng bảo vệ bản thân | Ai được quyền đón trẻ |
| Kỹ năng giao tiếp xã hội | Chào hỏi lễ phép |
| Tháng 10 | Kỹ năng tự phục vụ bản thân | Cách rửa tay |
| Kỹ năng giao tiếp xã hội | Biết quan tâm, hỏi han, đoàn kết, chia sẻ với mọi người |
| Tháng 11 | Kỹ năng tự phục vụ bản thân | Cách kê bàn ghế |
| Kỹ năng bảo vệ bản thân | Nếu có người không quen biết cho quà, bé sẽ làm thế nào? |
| Tháng 12 | Kỹ năng tự phục vụ bản thân | Cách lấy nước và uống nước |
| Kỹ năng bảo vệ bản thân | Nếu bé thấy khói hoặc cháy ở đâu đó, bé sẽ làm gì? |
| Tháng 1 | Kỹ năng bảo vệ bản thân | Nếu con ở trong nhà một mình nếu có người gọi mở cửa con sẽ làm gì? |
| Kỹ năng giao tiếp xã hội | Biết nói lời “Cảm ơn”, “Xin lỗi” |
| Tháng 2 | Kỹ năng tự phục vụ bản thân | Cách mặc áo, cởi áo |
| Kỹ năng bảo vệ bản thân | Nếu bạn đến nhà con chơi, nghịch dây điện đang cắm ở ổ bị điện giật con sẽ làm gì? |
| Tháng 3 | Kỹ năng bảo vệ bản thân | Nếu bé nghịch chẳng may bị bỏng bé phải làm gì? |
| Kỹ năng tự phục vụ bản thân | Cách gập quần áo cất đúng nơi qui định |
| Tháng 4 | Kỹ năng bảo vệ bản thân | Bé làm gì khi bị lạc? |
| Kỹ năng bảo vệ môi trường | Bỏ rác đúng nơi qui định |
| Tháng 5 | Kỹ năng giao tiếp xã hội | Biết nhận lỗi và nói lời “Xin lỗi” |
| Kỹ năng tự phục vụ bản thân | Cách cầm dao, kéo, dĩa |
Qua việc lựa chọn sắp xếp một cách khoa học về kế hoạch giáo dục kỹ năng sống theo từng tháng, tôi nhận thấy rất thuận lợi cho việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ và thông qua từng tháng phụ huynh cũng nắm được kế hoạch để phối hợp cùng cô giáo dạy trẻ thêm trong cuộc sống hàng ngày ở nhà.
Biện pháp 2: Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ thông qua hoạt động học
* Giáo dục kỹ năng sống thông qua hoạt động học
Đối với trẻ mầm non hoạt động học là hoạt động cung cấp cho trẻ những kiến thức cơ bản về mặt nhận thức, ngôn ngữ, thể chất, thẩm mỹ, tình cảm kỹ năng xã hội. Với trẻ 4 – 5 tuổi hoạt động học là nền móng để trẻ có được những kỹ năng nghe, hiểu, phân tích, tư duy … giúp trẻ có đủ tâm thế khi đến lớp. Vì vậy, qua hoạt động học tôi đã xây dựng các nội dung, hình thức tổ chức cho phù hợp với chủ đề và tình hình thực tế của địa phương để rèn kỹ năng, giúp trẻ cách giải quyết một số tình huống, qua đó hình thành và phát triển kỹ năng sống cho trẻ.
Ví dụ: “Dạy trẻ không đi theo hay nhận quà của người lạ”.
Với hoạt động dạy trẻ không đi theo hay nhận quà của người lạ, mục đích yêu cầu của bài học là: Trẻ biết không đi theo và nhận quà của người lạ, biết tự bảo vệ bản thân và bảo vệ bạn trước người xấu, không đi chơi 1 mình khi không có người thân đi cùng, biết kêu cứu khi bị người lạ tấn công.
Khi thực hiện hoạt động này tôi đã tổ chức dưới hình thức giới thiệu chương trình “Ai thông minh” với thử thách “Không đi theo và nhận quà của người lạ”
Trước tiên, tôi cho trẻ xem đoạn video “Mimi bị lạc ở siêu thị” và trò chuyện cùng trẻ về đoạn video vừa xem:
+ Khi bị lạc mẹ Mi Mi đã gặp ai?
+Theo các con bạn Mi Mi ăn bánh và đi theo người lạ thì có chuyện gì sẽ xảy ra? Mẹ đã dặn Mi Mi điều gì?
+ Theo con người lạ là người như thế nào? Khi người lạ cho quà con sẽ làm gì?
+ Vì sao con lại không nên nhận quà của người lạ?
Sau khi trò chuyện với trẻ, tôi đã đưa ra tình huống cụ thể để trẻ tự giải quyết vấn đề. (Một cô giáo đóng vai người lạ cho trẻ quà để xem trẻ sẽ xử trí ra sao)
Phục lục: Hình 1: Hình ảnh người lạ cho quà và cách xử trí của trẻ
Qua cách giải quyết của trẻ, tôi hướng cho trẻ cách xử trí tình huống đúng như: kêu cứu, hô to, cắn, cấu, cứu cháu với. mẹ ơi cứu con với, cô ơi cứu con, bắt cóc, bắt cóc cứu cháu… Sau khi để trẻ giải quyết tình huống theo ý hiểu của mình, tôi cho trẻ thực hành kỹ năng xử trí tình huống.
Trong thực tế, khi đưa ra các tình huống cho trẻ xử trí, ban đầu rất ít trẻ có cách xử trí tình huống đúng. Song thông qua hoạt động học, cho trẻ tập xử trí những tình huống cụ thể. Sau một thời gian hầu hết trẻ trong lớp đều có những kỹ năng, biết tự bảo vệ bản thân theo cách đúng và xử trí những tình huống có vấn đề một cách nhanh nhẹn.
Ví dụ: Dạy trẻ kỹ năng chúc tết
Mục đích của hoạt động là: Giúp trẻ biết ý nghĩa của lời chúc tết đối với ông bà, cha mẹ, biết cảm ơn khi nhận quà từ người thân trong dịp Tết. Biết dùng những lời chúc tết phù hợp để chúc người thân trong gia đình và phù hợp với tình huống. Từ đó giáo dục trẻ biết ý nghĩa của những lời chúc tết và thể hiện tình cảm của mình với mọi người qua lời cảm ơn khi nhận quà, lễ phép với người lớn.
Khi tổ chức hoạt động này tôi tổ chức với hình thức giới thiệu chương trình “Chào năm mới 2025”
Mở đầu, tôi cho trẻ xem video về “Những lời chúc tết hay” và trò chuyện với trẻ về nội dung video clip vừa xem như:
Các anh chị trong video đã chúc tết những ai?
Với những người thân trong gia đình và với thầy cô giáo, các anh chị đã giành những lời chúc như thế nào?
Từ đó tôi khái quát lại: Trong video, các anh chị đã gửi tới ông bà, bố mẹ, họ hàng, thầy cô những lời chúc tết thật hay và ý nghĩa, khi nói lời chúc Tết các anh chị còn đứng nghiêm khoanh tay thể hiện sự lễ phép, kính trọng với mọi người.
Sau đó tôi cho trẻ thể hiện lời chúc tết qua bài hát “Bé chúc tết”. Từ đó tôi dạy trẻ kỹ năng chúc tết khi cho trẻ thực hành chúc tết với những người thân trong gia đình.
Ngoài việc cho trẻ nói lời chúc tết với người thân trong gia đình, tôi còn tổ chức cho trẻ thể hiện lời chúc tết cô giáo, chúc tết khi có khách đến nhà và chúc tết các bạn trong lớp của mình:
+ Chia trẻ thành 3 nhóm, các nhóm cùng thảo luận và lựa chọn một lời chúc tết hay và ý nghĩa dành tặng cô giáo. Nhóm nào có lời chúc hay nhất sẽ được cô giáo lì xì.
+ Tạo tình huống có khách đến lớp, hướng trẻ chào hỏi, nói lời chúc tết khi khách đến nhà và kỹ năng khi nhận lì xì từ khách.
+ Tổ chức cho trẻ chúc tết các bạn trong lớp.
Từ đó tôi giáo dục trẻ thể hiện thái độ và hành động khi chúc tết và rèn cho trẻ kỹ năng nhận quà (nhận lì xì bằng 2 tay và nói lời cảm ơn tới mọi người)
Với cách tổ chức như vậy, tôi nhận thấy trẻ học rất say sưa, học mà như đang chơi các trò chơi cùng cô và các bạn. Qua đó rèn cho trẻ kỹ năng giao tiếp, tính tự tin, tự lập, cách đảm bảo an toàn cho bản thân và kỹ năng xử trí các tình huống bất thường nảy sinh trong cuộc sống hàng ngày của trẻ.
Ngoài ra tôi còn giáo dục kỹ năng sống cho trẻ thông qua các hoạt động khác như: hoạt động làm quen với văn học, giờ thể dục, giờ âm nhạc.
Ví dụ 1: Với giờ thể dục khi trẻ học “Chuyền bóng theo hàng dọc”.
Trong khi thực hiện bài khởi động trẻ tôi rèn cho trẻ kỹ năng xếp hàng, tôn trọng kỷ luật, không xô đẩy nhau và giữ khoảng cách với bạn khi chạy. Bài vận động tôi rèn cho trẻ biết chờ đợi khi đến lượt mình, khi trò chơi biết phối hợp với bạn để chuyền bóng cho nhanh không bị rơi, tôi lại nhấn mạnh giáo dục trẻ kĩ năng hợp tác.
Ví dụ 2: Với giờ âm nhạc khi trẻ học bài “Rửa mặt như mèo” giáo dục trẻ thói quen vệ sinh than thể sạch sẽ.
Ví dụ 3: Qua bài thơ: “Bạn mới” Giáo dục trẻ giúp đỡ bạn mới, hỏi han dỗ dành khi bạn khóc, chơi hòa đồng.
Qua câu truyện: “Bé Minh Quân dũng cảm” Giáo dục trẻ biết nhận lỗi khi làm sai và biết xin lỗi
Biện pháp 3: Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ thông qua các hoạt động khác trong ngày.
Thông qua hoạt động vui chơi
Như chúng ta đã biết ở trẻ mẫu giáo hoạt động vui chơi giữ vai trò chủ đạo, thông qua hoạt động này bộc lộ rõ nét kỹ năng và những hành ứng xử của trẻ. Do vậy, để giáo dục kĩ năng sống cho trẻ tôi đã hướng dẫn và sửa sai ngay cho trẻ trong khi chơi đặc biệt qua các trò chơi ở góc phân vai.
Ví dụ: Qua trò chơi “Bán hàng”: Ngoài việc trẻ hiểu được công việc của người bán hàng và mua hàng trẻ còn phải biết thưa gửi lễ phép. Giai đoạn đầu, khi quan sát trẻ chơi tôi nhận thấy: trẻ chưa mạnh dạn trong khi chơi, kĩ năng phân vai chơi, sắp xếp hàng hóa trước khi bán, kĩ năng mua hàng và bán hàng còn hạn chế. Trước tình trạng đó, tôi đã nhập vai làm người bán hàng để hướng dẫn cũng như sửa kỹ năng giao tiếp cho trẻ.
Trong trò chơi “Nấu ăn”: Trong khi nấu ăn, thấy trẻ dùng tay không để bưng bê xoong vừa nấu xong, tôi liền đến bên và hỏi trẻ.
- Bác ơi! Bác có món ăn gì đấy? Món ăn này bác đã nấu xong chưa? Theo bác, chuyện gì xảy ra nếu bác dùng tay không để bê xoong thức ăn đang nóng? Vậy để không bị bỏng tay bác phải làm cách nào? Với cách làm như vậy, tôi đã cung cấp cho trẻ cách sử dụng đồ dùng đồ chơi giúp trẻ có kỹ năng sử dụng đồ dùng đồ chơi an toàn, đúng cách.
Hay với góc đóng vai “Phòng khám đa khoa”.
Cô đến góc chơi và trò chuyện cùng trẻ, dạy trẻ biết thái độ của bác sỹ phải ân cần, nhẹ nhàng với bệnh nhân, khám bệnh cho bệnh nhân, dặn dò bệnh nhân vệ sinh răng miệng sạch sẽ từ cách chơi rèn cho trẻ kỹ năng quan tâm giúp đỡ người khác.
Phụ lục: Hình 2: Hình ảnh trẻ chơi trò chơi ở góc kỹ năng, bác sĩ
Ở góc xây dựng: Thời gian đầu, trước khi chơi, tôi gợi ý cho trẻ biết phân công, biết phối hợp hoạt động cùng nhau. Trong quá trình trẻ chơi, tôi tạo tình huống để trẻ học hỏi, giúp đỡ lẫn nhau, biết chia sẻ, hợp tác với nhau. Ngoài ra, tôi còn khích lệ trẻ để tạo niềm say mê, kiên trì hoàn thành công trình xây dựng, trẻ cảm thấy tự hào về công trình của mình và cùng các bạn chia sẻ niềm vui. Do vậy, ở những giờ chơi sau, trước khi chơi, tất cả trẻ trong nhóm đã biết tự thảo luận, phân công công việc cho nhau. Trong quá trình chơi, trẻ rất đoàn kết, không tranh giành đồ chơi của nhau và đã biết cùng nhau tạo nên công trình xây dựng đẹp, từ đó rèn cho trẻ kỹ năng hợp tác, chia sẻ giúp đỡ lẫn nhau.
Phụ lục: Hình 3: Hình ảnh trẻ hợp tác, chia sẻ khi chơi trò chơi ở góc xây dựng
Ngoài ra, ở các góc chơi khác tôi cũng luôn quan sát, tận dụng các tình huống nảy sinh trong quá trình chơi để giáo dục kỹ năng sống cho trẻ.
Như vậy, giáo dục kỹ năng sống trong hoạt động vui chơi đã giúp trẻ trong lớp tôi có những hành vi, thói quen tốt, trẻ biết giao tiếp, ứng xử văn minh, biết chia sẻ với các bạn cùng chơi.
Thông qua hoạt động ngoài trời, dã ngoại
Nhằm hình thành các kỹ năng sống cơ bản cần thiết cho bản thân trẻ, giúp trẻ có kỹ năng tự phục vụ bản thân, các nề nếp thói quen trong sinh hoạt; có kỹ năng giao tiếp mạnh dạn, tự tin, hồn nhiên. Trong giờ hoạt động ngoài trời, dã ngoại tôi luôn nhắc nhở trẻ khi ra sân trường chơi phải đi theo hàng, bạn nọ nối đuôi theo bạn kia, không đẩy bạn để bạn ngã, nếu làm gì sai với bạn, với cô thì phải biết xin lỗi cô, xin lỗi bạn.
Phụ lục: Hình 4: Hình ảnh trẻ tham gia hoạt động ngoài trời, hoạt động dã ngoại
Tổ chức giờ ăn, giờ ngủ
Trong giờ ăn tôi cũng dạy trẻ những hành vi văn minh trong ăn uống, trước khi ngủ tôi hướng dẫn trẻ trải chiếu giúp cô, lấy gối, lấy chăn, khi ngủ thì giữ yên lặng, khi ngủ đậy thì cất gối, cất chăn qua đó dạy cho trẻ những kỹ năng tự lao động phục vụ, rèn cho trẻ tính tự lập…
Vệ sinh cá nhân
Tôi hướng dẫn trẻ cách mặc quần áo, chải đầu, đi vệ sinh đúng nơi, xả nước sau khi đi vệ sinh. Thông qua các hoạt động như rửa tay, rửa mặt dạy trẻ biết sử dụng nước cho phù hợp, tiết kiệm nước, biết vặn vòi nước không để nước chảy ra ngoài.
Phụ lục: Hình 5: Hình ảnh trẻ xếp hàng rửa tay và thực hiện rửa tay
Hình 6: Hình ảnh trẻ rửa mặt
Thông qua hoạt động đón trả trẻ
Tôi cũng đã lồng ghép giáo dục kỹ năng sống cho trẻ thông qua hoạt động đón trả trẻ từ đó giúp trẻ có kỹ năng chào hỏi, giao tiếp với mọi người, kỹ năng tự phục vụ bản thân và thói quen tốt trong sinh hoạt hàng ngày.
Phụ lục: Hình7: Hình ảnh trẻ chào chào cô khi đến lớp và cất đồ dùng cá nhân đúng nơi quy định
Biện pháp 4: Giáo viên làm tấm gương sáng cho trẻ noi theo
Trẻ 4 - 5 tuổi rất hay bắt chước người lớn. Chính vì vậy không phương pháp nào hiệu quả bằng phương pháp “Dùng nhân cách để giáo dục nhân cách”. Cô giáo là tấm gương để trẻ soi vào, đẻ trẻ học làm người. Khi cô giáo dạy trẻ, cô phải chú ý về hành vi, lời ăn tiếng nói, cách ứng xử, cách giải quyết vấn đề của mình vì đó là những gì trẻ sẽ cảm nhận được đầu tiên.
Nhận thức được điều đó nên tôi luôn chú ý đến cách đi đứng, ăn mặc, nói năng sao cho phù hợp với từng hoàn cảnh, phù hợp với đạo đức nhà giáo. Tự tạo cho mình phong tháinhẹ nhàng, từ tốn, ngăn nắp, tự tin, ăn mặc kín đáo, lịch sự trước trẻ. Trong giao tiếp với mọi người xung quanh lễ phép với người trên, tôn trọng đồng nghiệp, nói đủ nghe, hòa nhã với phụ huynh, không ngồi ăn trước mặt trẻ. Đặc biệt khi giao tiếp với trẻ luôn bình tĩnh, lắng nghe, giải thích các thắc mắc của trẻ rõ ràng, nhẹ nhàng. Không được quát mắng, dọa nạt trẻ, phê bình trẻ trước mặt trẻ khác.
Những việc này tưởng như đơn giản nhưng nếu không tự ý thức rèn luyện mình thì khó có thể thực hiện được. Bởi giáo viên cũng là con người cũng có những cảm xúc vui buồn của cá nhân nhưng trước trẻ ta phải biết kiềm chế để khi đứng bên trẻ đúng với nghĩa là người mẹ thứ hai của trẻ đó là sự yêu thương, trìu mến, gần gũi, ân cần, sự dịu dàng dành cho trẻ, để trẻ mãi ngân lên câu hát: “lúc ở nhà mẹ cũng là cô giáo, khi đến trường cô giáo như mẹ hiền”.
Biện pháp 5: Ứng dụng công nghệ thông tin trong giáo dục kỹ năng sống cho trẻ
Ngày nay khi công nghệ thông tin ngày càng phát triển, các lớp học được trang bị đầy đủ các thiết bị điện tử như: Máy tính, ti vi ......thì việc ứng dụng công nghệ thông tin vào các tiết dạy là điều tất yếu mang lại hiệu quả rõ rệt. Để việc giáo dục kỹ năng sống gây hứng thú và đạt hiệu quả hơn cho trẻ tôi sử dụng công nghệ thông tin để tìm hình ảnh, làm video minh họa để trẻ biết được những tình huống và cách xử lý tình huống. Với một số hoạt động tôi chỉ cần nghiên cứu kĩ nội dung lựa chọn hình ảnh phù hợp, sau đó quay chụp lại hay dowload trên mạng về và xử lí trên các phần mềm như: movie maker hay powerpoint, E-learning .... tạo lên tệp hình ảnh video minh họa một cách chân thực và sống động. Tôi đã ứng dụng, thiết kế các slide với những câu hỏi trắc nghiệm để có thêm phầm củng cố để trẻ mở rộng hiểu biết về thế giới xung quanh.
Ví dụ: Khi cho trẻ nhận biết kỹ năng phòng tránh nguy hiểm, giáo viên có thể dùng các silde câu hỏi trắc nghiệm, cho trẻ chọn đáp án đúng, sai. Đây cũng là biện pháp hữu hiệu nhằm phát triển khả năng hiểu biết về thế giới xung quanh cho trẻ.
Phụ lục: Hình 8: Câu hỏi trắc nghiệm cho trẻ về phòng tránh nguy hiểm
Biện pháp 6: Tuyên truyền, phối hợp với các bậc phụ huynh dạy trẻ kỹ năng sống cho trẻ ở nhà.
Bên cạnh việc dạy trẻ ở trường, tôi cũng chú trọng đến việc trao đổi với phụ huynh để cùng phối hợp dạy kỹ năng sống cho trẻ bởi công tác tuyên truyền với cha mẹ trẻ hoặc người chăm sóc trẻ là một trong những biện pháp vô cùng quan trọng, việc làm rất cần thiết. Tôi tuyên truyền cho phụ huynh hiểu không nên làm hộ con, phải dạy trẻ tính tự lập từ bé. Trẻ càng được hướng dẫn sớm về cách tự vệ, nhận biết những mối nguy hiểm từ xung quanh và cách xử lý thì sẽ vững vàng vượt qua những thử thách trong mọi tình huống.
Vì đa phần phụ huynh rất bận, nên tôi thường trao đổi với phụ huynh qua giờ đón trả trẻ, qua các buổi họp phụ huynh, qua góc tuyên truyền hoặc tuyên truyền zalo nhóm lớp về lịch học và các kế hoạch hoạt động tháng, hoạt động tuần, hoạt động ngày của trẻ. Gửi hình ảnh và những yêu cầu cần thiết cho các hoạt động dạy trẻ các kỹ năng qua nhóm zalo của lớp, qua trang fanpage của trường. Phụ huynh sẽ cùng xem chia sẻ và có sự phối kết hợp kịp thời cùng giáo viên trong việc giáo dục kĩ năng sống cho trẻ.
Phụ lục: Hình 9: Tuyên truyền với phụ huynh qua góc tuyên truyền, qua trao đổi trực tiếp
III.2. Tính mới, tính sáng tạo
III.2.1. Tính mới
Sáng kiến: “Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo 4 - 5 tuổi trong trường mầm non” là một đề tài nghiên cứu hoàn toàn mới đối với trường tôi bởi với nhiều biện pháp mới mà bản thân tự tìm tòi, nghiên cứu dựa trên những cải tiến những điểm tồn tại của biện pháp tôi đã áp dụng. Qua những biện pháp mới đó giúp trẻ hình thành những kỹ năng sống như kỹ năng tự phục vụ, kỹ năng bảo vệ môi trường, kỹ năng giao tiếp xã hội… và hầu hết trẻ đã biết nhận ra và tránh xa các mối nguy hiểm, biết tìm kiếm sự giúp đỡ của người lớn để giúp bản thân mình an toàn.
III.2.2. Tính sáng tạo
Việc thực hiện các biện pháp (đặc biệt là ứng dụng công nghệ thông tin trong làm video, bộ câu hỏi và tạo tình huống trải nghiệm) trong rèn kỹ năng sống cho trẻ đã góp phần giúp trẻ mạnh dạn, tự tin trong tất cả các hoạt động, trẻ nhận biết và phòng tránh được các nguy cơ gây mất an toàn.
Trẻ có những kỹ năng nhất định về tự phục vụ, hợp tác, yêu thương, đoàn kết, chia sẻ…. Từ đó giúp phong phú thêm kỹ năng sống cho trẻ ở nhà trường cũng như trong cuộc sống hàng ngày.
Nội dung giáo dục kỹ năng thực hành cuộc sống cho trẻ không chỉ đơn giản mà còn phải gần gũi với trẻ và được giáo viên linh hoạt, sáng tạo, lồng ghép trong các hoạt động để truyền thụ các kỹ năng cho trẻ. Trẻ được thực hành để có kỹ năng, được hướng dẫn, vận dụng kỹ năng vào các sinh hoạt thường ngày của trẻ.
Giáo viên nắm vững được nội dung, biện pháp và cách thức giáo dục kỹ năng sống cho trẻ trẻ mẫu giáo 4 -5 tuổi nói riêng và học sinh toàn trường nói chung, tổ chức được nhiều các tình huống trải nghiệm cho trẻ để trẻ có được kỹ năng giao tiếp, sự tự tin, mạnh dạn, có hành vi và thái độ đúng đắn… để các kỹ năng được rèn luyện hình thành và theo trẻ đến suốt cuộc đời.
III.3. Phạm vi ảnh hưởng, khả năng áp dụng của sáng kiến
Sau thời gian áp dụng biện pháp “Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 4 - 5 tuổi trong trường mầm non”, tôi thấy các cháu của lớp tôi có những thay đổi rõ rệt. Vì vậy, sáng kiến này có nhiều khả năng áp dụng và nhân rộng trong các nhóm lớp tại các trường mầm non Trung Lập cũng như trong các trường mầm non trong huyện. Tuy nhiên trong quá trình áp dụng biện pháp này, giáo viên cần linh hoạt nâng cao hoặc hạ thấp yêu cầu của biện pháp sao cho phù hợp với độ tuổi trẻ lớp mình.
III.4. Hiệu quả, lợi ích thu được từ sáng kiến
III.4.1. Hiệu quả kinh tế
Sáng kiến: “Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo 4 - 5 tuổi trong trường mầm non” không tốn kém về mặt kinh tế bởi giáo viên chỉ cần sưu tầm, thiết kế các video, tranh ảnh về những kỹ năng cần dạy trẻ trên mạng internet, giáo viên tự làm những bộ câu hỏi về cách xử lý các tình huống cho trẻ, tạo tình huống cho trẻ trải nghiệm và sự quan tâm của giáo viên đến với trẻ. Hơn nữa, giáo dục kỹ năng sống cho trẻ ngay từ khi còn nhỏ sẽ giúp cha mẹ trẻ không phải chi trả số tiền lớn khi cho trẻ tham gia vào các lớp học dạy kỹ năng sống sau này. Tiết kiệm được thời gian cho giáo viên khi chuẩn bị các hoạt động giáo dục. Vì vậy sáng kiến này không tốn tốn kém về mặt kinh tế song vẫn mang lại được hiệu qủa cao.
III.4.2. Hiệu quả về mặt xã hội
Sau khi áp dụng đề tài này trẻ lớp tôi có sự chuyển biến rõ nét về việc hình thành kỹ năng sống: Giao tiếp, hợp tác làm việc theo nhóm, thể hiện tính đồng đội, biết chia sẻ, giao tiếp với nhau một cách thân thiện, biết xử lý tình huống, biết giải quyết vấn đề, biết giải quyết xung đột... Phát triển một số phẩm chất tốt như: Kiên trì, trung thực, nhường nhịn. Biết một số kỹ năng tự phục vụ như: Rửa chân tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh, tết tóc, biết cất đồ dùng đúng nơi quy định, cởi và gấp áo ... Trẻ cũng tự tin, mạnh dạn, linh hoạt nhanh nhẹn hơn rất nhiều và trẻ rất tích cực, chủ động trong mọi hoạt động, thích tìm tòi và khám phá thế giới xung quanh. Thói quen lao động tự phục vụ ở trẻ tốt hơn. Không những thế, ở trẻ còn hình thành những phẩm chất tốt như khả năng phối hợp hoạt động tốt với các bạn, nhường nhịn bạn, biết chơi cùng bạn và biết giúp đỡ bạn.
Bản thân tôi nắm chắc nội dung giáo dục kỹ năng sống và kỹ năng tự phục vụ của trẻ 4 - 5 tuổi. Qua đó chú ý hơn trong việc trò chuyện với trẻ, tích cực trả lời những câu hỏi của trẻ, giải quyết hợp lý và công bằng trong mọi tình huống xảy ra trong mọi hoạt động của trẻ. Trong giảng dạy chú ý đến hoạt động cá nhân, hoạt động nhóm, được phụ huynh tin tưởng và trẻ yêu mến, và đồng nghiệp tôn trọng, bản thân tôi cũng tự tin hơn trong công việc.
Bên cạnh đó giúp các bậc phụ huynh coi trọng và tích cực tham gia vào hoạt động giáo dục trẻ ở lớp; đã có thói quen phối kết hợp với giáo viên để có biện pháp giáo dục trẻ phù hợp và đạt kết quả cao trong việc giáo dục kỹ năng sống, tin tưởng cô giáo và phương pháp giáo dục của nhà trường vì con em mình tiến bộ rõ rệt. Từ đó nâng cao được uy tín của trường, của lớp với các bậc phụ huynh, làm cho hoạt động giáo dục mầm non xã Trung Lập ngày được quan tâm và phát triển.
III.4.3. Giá trị làm lợi khác
Trẻ yêu quý cô giáo và bạn bè, thích được đến trường, năng động và sáng tạo, thích khám phá cuộc sống xung quanh.
Thông qua việc trẻ được thảo luận, suy nghĩ tìm ra cách giải quyết đã giúp trẻ phát triển được các kỹ năng phán đoán, suy luận, biết đưa ra quyết định của mình.
Trong quá trình giáo dục kỹ năng sống cho trẻ không chỉ góp phần nâng cao về giao tiếp mà còn góp phần phát triển về mặt tinh thần cho trẻ, từ đó trẻ có nhiều khả năng thực hiện những nhiệm vụ giáo dục về nhận thức, ngôn ngữ, thẩm mỹ và tình cảm xã hội, từ đó hình thành nhân cách cho trẻ.
Giao tiếp giữa cha mẹ và con cái tốt hơn, đa số cha mẹ dịu dàng, ít la mắng trẻ, thay đổi trong cách rèn kỹ năng cho trẻ, phân việc cho trẻ, không cung phụng trẻ thái quá, không còn hình ảnh bố bế con, mẹ đi sau xách cặp cho con, tranh thủ đút cho con ăn, ngược lại xuất hiện khá nhiều hình ảnh trẻ tự đeo ba lô, tự đi vào lớp.
Sáng kiến sau khi được áp dụng đã khắc phục được những khó khăn cho giáo viên khi tổ chức các hoạt động dạy kỹ năng sống, góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ trong nhà trường.
Phụ huynh cảm thấy hài lòng với kết quả của con mình đạt được và ngày càng tin tưởng giáo viên, sẵn sàng phối kết hợp cùng cô giáo trong việc rèn luyện các kỹ năng sống cũng như công tác chăm sóc giáo dục trẻ.
Trên đây là toàn bộ những thông tin chung về Sáng kiến “Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo 4 - 5 tuổi trong trường mầm non” với những nội dung mới và những giải pháp sáng tạo đã đem lại hiệu quả cao về mặt kinh tế, xã hội và hiệu quả khác. Rất mong được sự quan tâm của Hội đồng thẩm định sáng kiến để tôi hoàn thiện hơn nữa về sáng kiến của mình.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
| CƠ QUAN ĐƠN VỊ ÁP DỤNG SÁNG KIẾN (xác nhận) ......................................................................... ......................................................................... ......................................................................... (Ký tên, đóng dấu) | TÁC GIẢ SÁNG KIẾN (Ký tên) Lâm Thị Nga |